Vrijstelling van ambtswerk bij spanningen in de kerkenraad

Binnen een kerkenraad is goede samenwerking essentieel. Maar wat als spanningen of conflicten het ambtswerk belemmeren? In sommige gevallen kan tijdelijke vrijstelling van ambtswerkzaamheden een oplossing zijn om rust en herstel te bevorderen. Goed leiderschap betekent ook ruimte creëren voor herstel wanneer dat nodig is.

Kunnen ouderlingen en diakenen vrijgesteld worden van werk bij spanning in de kerkenraad?

Het korte antwoord op deze vraag is ‘ja’. Bij spanning in de kerkenraad kunnen ouderlingen, ouderling-kerkrentmeesters en diakenen vrijgesteld worden van werkzaamheden. In dit artikel verkennen we welke mogelijkheden en gevolgen deze vrijstelling heeft, en schetsen we hoe een zorgvuldige aanpak door de kerkenraad eruit ziet.

Wanneer kan vrijstelling overwogen worden?

Binnen een kerkenraad kunnen spanningen of conflicten ontstaan die het functioneren van een of meerdere ambtsdragers bemoeilijken. In zulke situaties kan tijdelijke vrijstelling van ambtswerkzaamheden een passende maatregel zijn. De kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland biedt hiervoor een regeling in artikel 11 van ordinantie 4.

Deze maatregel is geen lichtvaardige stap en vraagt om een zorgvuldige afweging. Een tijdelijke vrijstelling kan overwogen worden wanneer er serieuze spanningen binnen de kerkenraad leven die het functioneren van een ambtsdrager belemmeren. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan persoonlijke omstandigheden die de ambtsuitoefening beïnvloeden, zoals burn-out of langdurige overbelasting. Andere voorbeelden zijn conflicten binnen de gemeente waarbij de betrokken ambtsdrager tijdelijk afstand moet nemen om tot rust en herstel te komen, of bij een impasse in de samenwerking tussen kerkenraadsleden die door tijdelijke vrijstelling doorbroken kan worden.

Een kerkenraad heeft de verantwoordelijkheid om het welzijn van de ambtsdragers en de gemeente als geheel te bewaken. Tijdelijke vrijstelling van werkzaamheden is een maatregel die de kerkenraad vanuit deze verantwoordelijkheid in kan zetten.

Gevolgen voor de ambtsdrager en de gemeente

Een tijdelijke vrijstelling betekent dat de ambtsdrager gedurende een bepaalde periode ontheven wordt van de taken en verantwoordelijkheden die bij zijn of haar ambt horen. Dit kan praktische en pastorale gevolgen hebben. Allereerst biedt de vrijstelling voor de ambtsdrager de ruimte om spanningen te laten zakken, persoonlijke zaken te verwerken en eventueel begeleiding te zoeken. De overige leden van de kerkenraad dienen tijdelijk de taken over te nemen, wat extra belasting kan geven. Duidelijke afspraken en open communicatie zijn daarom belangrijk. De betrokkenheid van de ambtsdrager wordt tijdelijk gemist in de gemeente, wat bij gemeenteleden vragen kan oproepen. Transparantie over de situatie, binnen de grenzen van vertrouwelijkheid, is van belang.

Een zorgvuldige aanpak

Om tot een evenwichtige en rechtvaardige beslissing te komen, dient de kerkenraad een zorgvuldig proces te doorlopen. Dat zorgvuldige proces start met gesprek en loopt door in een attente begeleiding zolang de vrijstelling duurt. De betrokkene wordt gehoord en er wordt gezocht naar een oplossing. Indien nodig kan een externe gespreksbegeleider of mediator worden betrokken. Vervolgens neemt de kerkenraad een beslissing op basis van pastorale en praktische overwegingen. Dit dient zorgvuldig te worden vastgelegd.

Na de besluitvorming wordt de gemeente op gepaste wijze geïnformeerd, rekening houdend met privacy en de onderlinge verhoudingen.

De vrijstelling is tijdelijk en dient op vaste momenten geëvalueerd te worden. In overleg wordt bepaald wanneer en hoe de ambtsdrager weer actief kan worden.

Advies en ondersteuning

Tjdelijke vrijstelling van ambtswerkzaamheden kan een waardevol instrument zijn om rust en herstel te bevorderen bij spanningen binnen de kerkenraad. Het is van belang dat de kerkenraad hierin zorgvuldig en transparant te werk gaat, met oog voor zowel de betrokken ambtsdrager als de gemeente.

Door een open houding en pastoraal beleid kan een gezonde samenwerking binnen de kerkenraad hersteld worden, in dienst van de opbouw van de gemeente.

Het verdient de aanbeveling dat de kerkenraad zich laat bijstaan met advies en ondersteuning bij spanningen in de kerkenraad. Onze teamleden zijn ervaren in de gespreksbegeleiding bij spanningen in de kerkenraad. Wil je meer weten over wat wij kunnen bieden? Neem dan geheel vrijblijvend contact op met ds. Kirsten Slettenaar via kirsten@kerkraad.nl.